Chế độ ăn uống kiêng kị cho bệnh viêm gan
📑 MỤC LỤC BÀI VIẾT
1. Viêm gan cấp tính
2. Viêm gan mạn tính
3. Trường hợp đặc biệt (xơ gan, gan nhiễm mỡ)
4. Thực đơn mẫu
5. Món ăn cho viêm gan siêu vi B
6. Lợi ích khoai tây
7. 7 thói quen độc hại cần tránh
1️⃣ VIÊM GAN CẤP TÍNH
⚠️ Triệu chứng
Mệt mỏi, đau nhức cơ khớp, rối loạn tiêu hóa (ậm ạch, đầy hơi, khó chịu, chậm tiêu, buồn nôn và nôn). Các triệu chứng kéo dài vài ngày đến vài tuần
💡 Lưu ý quan trọng
Các biểu hiện thường dễ chịu hơn vào buổi sáng → nên ăn nhiều hơn vào buổi sáng
✅ NÊN ĂN
• Ăn nhẹ, uống nhẹ: Ăn làm nhiều bữa
• Thức ăn dễ tiêu: Protein được nấu nhừ
• Chất xơ: Cam, cà rốt, chuối, gạo lứt, đậu đỏ, rau xanh
• Nước: Uống nhiều nước, đặc biệt nước cam, nước chanh (vừa tăng vitamin, vừa tăng lượng nước)
⛔ Tránh ăn:
• Thức ăn nhiều gia vị, dầu, mỡ
• TUYỆT ĐỐI KHÔNG RƯỢU BIA dưới mọi hình thức (rất có hại cho tế bào gan)
🏥 Cần đến bệnh viện
Trường hợp viêm gan cấp tính mức độ nặng → cần điều trị tại bệnh viện để có chế độ điều trị và chăm sóc hợp lý
2️⃣ VIÊM GAN MẠN TÍNH
Thực phẩm sử dụng cần hết sức đa dạng: rau, củ, quả, ngũ cốc, sữa và chế phẩm từ sữa, thịt cá hay trứng
✅ NGUYÊN TẮC DINH DƯỠNG
🍚 Năng lượng & Protein
• Đủ năng lượng phù hợp với trọng lượng, chiều cao và hoạt động
• Đủ lượng protein cần thiết để tấn công bệnh tật, tái tạo gan
• Protein giúp cung cấp axit amin, phục hồi và tăng trưởng tế bào gan
💊 Vitamin
• Vitamin A: Gan gà, gan lợn
• Vitamin C: Cam, quýt, rau sống
• Vitamin D: 500ml sữa/ngày (có thể sữa chua, phô mai)
🥬 Rau củ & Trái cây
Cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất
Mỗi ngày nên ăn ít nhất: 1 loại rau có màu xanh đậm + 1 loại rau có màu cam (cà rốt, cà chua, bí đỏ)
🥛 Sữa
Mỗi ngày nên dùng khoảng 500ml sữa để có đủ vitamin D (có thể sữa chua, phô mai)
🌿 Dầu thực vật
Nên dùng dầu đậu nành, dầu mè
⛔ TRÁNH
• TUYỆT ĐỐI BỎ RƯỢU: Bảo vệ tế bào gan, giúp gan chóng bình phục
• Giảm thiểu tối đa: Chất quá béo, quá ngọt
🏥 Theo dõi định kỳ
Người bị viêm gan mạn tính cần siêu âm, kiểm tra chức năng gan định kỳ 3 hoặc 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện và điều trị biến chứng
3️⃣ TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT
XƠ GAN
• Ăn nhiều bữa/ngày: Mỗi bữa ăn ít → giúp gan sử dụng tốt hơn nitrogen, giảm ôxy hóa chất béo, ngăn ngừa thiếu hụt glycogen dự trữ
• Nếu có cổ trướng: Giảm lượng muối, dùng các chất lợi tiểu
THỪA CÂN & GAN NHIỄM MỠ
• Giảm ăn: Giảm bớt thoái hóa mỡ gan
• Cảnh báo: Nhiễm mỡ gan đi đôi với béo phì dễ dẫn đến xơ hóa
• Giảm cân từ từ: Chế độ ăn hợp lý + hoạt động cơ thể. KHÔNG giảm cân nhanh vì sẽ tổn thương gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa và gia tăng xơ hóa
⚠️ LƯU Ý QUAN TRỌNG
Không tự ý sử dụng thuốc, đặc biệt thuốc ảnh hưởng đến chức năng gan như thuốc hạ sốt giảm đau, vitamin A liều cao. Thuốc nam cũng cần được cân nhắc vì tác dụng không mong muốn chưa biết hết
4️⃣ THỰC ĐƠN MẪU
📋 Viêm gan cấp tính
📋 Xơ gan (giai đoạn tiến triển)
7h: Sữa tách bơ 200ml, bánh bột khoai hấp 2 cái
11h: Cháo thịt (gạo 100g, thịt nạc 30g), chuối tiêu 100g
14h: Nước mía 250ml
16h: Súp rau thịt + bún (bún 150g, bắp cải 100g, khoai tây 150g), quýt ngọt 200g
19h: Chè bột sắn dây 200ml
5️⃣ MÓN ĂN CHO VIÊM GAN SIÊU VI B
💡 Mục đích
Đông y điều trị viêm gan mạn tính chủ yếu là dưỡng can kiện tỳ, bổ thận kèm thanh nhiệt, giải độc
🥣 Cháo rau má
Nguyên liệu: Rau má tươi 100g, đậu xanh 50g, gạo tẻ 50g
Cách làm: Rau má rửa sạch cắt nhỏ, gạo đậu vo sạch nấu thành cháo nhừ, cho rau má vào nấu sôi vài phút
Tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc. Thích hợp viêm gan B cấp tính
🍲 Canh trứng gà, câu kỷ, táo đỏ
Nguyên liệu: Câu kỷ 30g, táo đỏ 20g, trứng gà 2 quả, đường đỏ
Cách làm: Nấu đến trứng chín, vớt ra bỏ vỏ cho vào chung với đường đỏ
Tác dụng: Bổ tỳ vị, bổ thận, trừ thấp. Dùng cho viêm gan mạn tính
🥜 Canh táo đỏ, đậu phộng
Nguyên liệu: Táo đỏ 30g, đậu phộng 30g, đường phèn 30g
Cách làm: Đậu phộng nấu 20 phút, cho táo đỏ vào nấu thêm 20 phút, thêm đường phèn nấu 5 phút
Dùng: Mỗi tối trước ngủ, liên tục 30 ngày
Tác dụng: Thông tỳ ích khí, khử thấp giải độc. Dùng cho viêm gan cấp, mạn tính, xơ cứng gan
🍄 Canh thịt heo, nấm rơm
Nguyên liệu: Nấm rơm tươi 200g, thịt heo nạc 200g
Cách làm: Nấm rơm rửa sạch cắt miếng, bỏ chung vào nồi đất nấu đến thịt chín mềm, thêm gia vị
Tác dụng: Tư âm nhuận táo, kiện vị bổ tỳ. Dùng cho viêm gan mạn tính
🥬 Canh cần tây, thịt heo nạc
Nguyên liệu: Rau cần tây 100g, thịt heo nạc 100g, nấm hương 20g, tỏi 5g
Cách làm: Đun sôi nước, cho thịt nạc vào, thịt chín thì cho cần tây, nấm hương, tỏi vào, đun sôi
Tác dụng: Thanh nhiệt lợi thấp, giải độc. Dùng cho viêm gan cấp và mạn tính
🍚 Cháo gạo lức, hải sâm
Nguyên liệu: Gạo lức 80g, hải sâm 40g, cải cúc 40g, táo đỏ 8 trái
Cách làm: Nấu gạo thành cháo nhừ, cho các nguyên liệu vào nấu thêm vài phút
Phù hợp: Viêm gan B mạn tính, cơ thể suy nhược, ăn ngủ kém
🥣 Cháo nhân trần
Nguyên liệu: Nhân trần cao 50g, gạo tẻ 100g, đường trắng
Cách làm: Sắc nhân trần 30 phút, bỏ bã lấy nước, cho gạo vào hầm thành cháo, thêm đường
Tác dụng: Thanh nhiệt giải độc, lợi thấp, thoái hoàng. Thích hợp viêm gan vàng da lây nhiễm cấp tính, tiểu tiện khó, bí tiểu
6️⃣ ĂN NHIỀU KHOAI TÂY CÓ LỢI CHO GAN
🔬 Nghiên cứu của Đại học Cornell (Mỹ)
Khoai tây chứa một loại vacxin có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan B, tựa như loại được dùng rộng rãi để tiêm phòng viêm gan B
Thực nghiệm: Chuột ăn nhiều khoai tây → nguy cơ nhiễm viêm gan B rất thấp. Áp dụng với người cho kết quả khả quan
💡 Lời khuyên
Ở Việt Nam, số người mắc viêm gan B khá cao. Hãy chú ý đến khoai tây trong bữa ăn, cho dù đó không phải món khoái khẩu của bạn
7️⃣ 7 THÓI QUEN ĐỘC HẠI CẦN TRÁNH
1. Uống quá nhiều rượu
• Ethanol trong gan hình thành dehydrogenase - rất có hại cho tế bào gan
• Vi rút viêm gan B + rượu → gia tăng tổn hại gan → xơ gan, ung thư gan
• Người có vi rút âm tính uống rượu lâu dài → khả năng xơ gan, ung thư gan và giảm tuổi thọ cao hơn nhiều
2. Loạn dùng thuốc
• Thuốc có ảnh hưởng đến các mô và cơ quan. Đa số được chuyển hóa qua gan
• Với người có vi rút viêm gan B → gánh nặng gan gia tăng
• Bệnh nhẹ như cảm lạnh không nên lạm dụng thuốc → nghỉ ngơi và uống nhiều nước
3. Thiếu ngủ
• Đông y: Gan lưu trữ điều chỉnh máu. Nghỉ ngơi → máu trở lại gan
• Thiếu ngủ → thiếu hụt máu ở gan → ảnh hưởng nuôi dưỡng tế bào gan → giảm miễn dịch
Khuyến nghị: Ngủ từ 23h để có giấc ngủ sâu vào 1-3h sáng (thời gian tốt nhất nuôi dưỡng máu gan). Nên ngủ 8 tiếng/ngày
4. Dễ nổi giận, bực tức
Căng thẳng trong thời gian dài, tâm trạng không được giải tỏa → khí không lưu thông → tổn hại gan → biểu hiện tức ngực, đau xương sườn
5. Ăn đồ dầu mỡ
• Dầu mỡ là kẻ thù số 1 của gan
• Thực phẩm hàm lượng mỡ cao → qua ruột hấp thụ vào máu → gan hấp thụ và chuyển đổi
• Gan không tốt + hấp thụ chất béo cao → tăng gánh nặng gan
• Mỡ tích tụ trong gan khó phân giải → xơ gan, ung thư gan
6. Hay ăn đêm
• Gan là công xưởng cơ thể - chuyển hóa dinh dưỡng
• Ăn đêm ảnh hưởng thời gian nghỉ ngơi gan, tăng gánh nặng, rối loạn chức năng gan
• Không tốt cho dạ dày, tì vị, thận, mật. Nếu cần bổ sung tối → chọn thực phẩm có đường như kẹo, bột mỳ nhưng không quá nhiều
7. Hút thuốc lá
• Độc hại từ khói thuốc gây tổn hại các cơ quan, là nguyên nhân gây ung thư
• Gan là cơ quan giải độc. Sau khi nhiễm vi rút gan B → chức năng gan giảm
• Nicotin tăng trong cơ thể → tăng gánh nặng gan, tổn hại trực tiếp sức khỏe
• Hút thuốc gây trở ngại tuần hoàn máu → giảm miễn dịch, bệnh hô hấp, bệnh trở nên nghiêm trọng hơn
💡 Tóm tắt quan trọng
Viêm gan cấp: Ăn nhẹ nhiều bữa, thức ăn dễ tiêu, nhiều protein, chất xơ, nước cam/chanh. TUYỆT ĐỐI KHÔNG RƯỢU.
Viêm gan mạn: Đa dạng thực phẩm, đủ năng lượng & protein, nhiều vitamin A/C/D, rau củ màu xanh/cam, 500ml sữa/ngày, dầu thực vật. BỎ RƯỢU, giảm béo ngọt.
Xơ gan: Ăn nhiều bữa ít mỗi bữa. Cổ trướng → giảm muối.
Thừa cân/gan mỡ: Giảm cân từ từ, không nhanh.
7 thói quen tránh: Rượu, loạn thuốc, thiếu ngủ, nổi giận, dầu mỡ, ăn đêm, thuốc lá.
Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ để giúp đỡ mọi người.
Thông tin trên Website www.thaythuoccuaban.com chỉ có tính chất tham khảo.
Lương y Nguyễn Hữu Toàn - Số 482 lô 22C Đường Lê Hồng Phong, Đông Khê, Ngô Quyền, Hải Phòng
GP: 197GCN HNY SYTH