HỘI CHỨNG MÃN KINH
(Tuyệt Kinh Tiền Hậu Chư Chứng - Menopaus

Chế độ ăn uống cho bệnh tiền mãn kinh

Đại cương

Người phụ nữ thường vào thời kỳ trước và sau khi tắt kinh xuất hiện một số triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, ra mồ hôi, nóng trong người, mặt đỏ, bứt rứt trong người, cảm giác chân tay tê hoặc kiến bò ngoài da, hồi hộp hay quên, kinh nguyệt không đều... do nội tiết tố nữ giảm thiểu (vì buồng trứng giảm tiết nội tiết tố và số lần rụng trứng giảm dần đến hết, các tuyến âm đạo giảm xuất tiết nên âm đạo khô, lúc giao hợp đau, có thể dễ gây viêm âm đạo hoặc do thiếu nội tiết tố nữ mà xương loãng dễ bị gãy xương.

Thời kỳ tiền mãn kinh thường bắt đầu từ tuổi 41 - 45, thời gian ngắn có thể từ 5, 7 tháng, dài có thể 1, 2 năm hoặc lâu hơn, có người kéo dài hơn 10 năm. Nhiều công trình nghiên cứu chứng minh là bệnh nặng nhẹ có liên quan đến trạng thái thần kinh, tinh thần, tâm lý của người phụ nữ (yếu tố nội tại của con người là chủ yếu). Tỷ lệ phát bệnh ở người lao động trí óc cao hơn ở người lao động chân tay.

Triệu Chứng

Triệu chứng lâm sàng thường thấy các triệu chứng sau:

+ Rối loạn kinh nguyệt: Bắt đầu kinh đến sớm muộn thất thường, lượng ít, hoặc nhiều có khi rất nhiều (băng huyết) hoặc ngưng đột ngột.

+ Rối loạn thần kinh thực vật: Nóng sốt, bừng bừng đỏ mặt, ra mồ hôi, hoa mắt, ù tai, nóng nảy, dễ tức giận hoặc lo nghĩ trầm cảm, lưng gối đau mỏi, đau đầu, họng khô nóng, miệng khô, nôn, buồn nôn, hồi hộp, mất ngủ, hay quên, tư tưởng khó tập trung hoặc chân tay tê rần, cảm giác kiến bò.

+ Rối loạn chuyển hoá: Cơ thể mập ra, lên cân hoặc phù, tiêu chảy.

Chẩn Đoán: Chủ yếu dựa vào:

-Tuổi từ 40 đến 55, có rối loạn kinh nguyệt, kinh kỳ sớm muộn không đều, lượng nhiều hoặc ít hơn trước đó hoặc đột ngột tắt kinh.

-Mặt đỏ, nóng bừng, ra mồ hôi, người nóng nảy, bứt rứt, váng đầu, hoa mắt, đau lưng, mỏi gối, bồn chồn, không tập trung tư tưởng.

-Có điều kiện kiểm tra nội tiết tố: lượng Estrogen.

Phụ nữ trong và sau thời kỳ mãn kinh có nguy cơ mắc một số bệnh như:

-Bệnh tim mạch: Khi nồng độ estrogen suy giảm, nguy cơ gia tăng bệnh tim mạch.Tập thể dục thường xuyên, ăn một chế độ ăn uống lành mạnh và duy trì một trọng lượng bình thường sẽ giảm nguy cơ mắc tim mạch. Có chế độ ăn uống hợp lý giúp giảm cholesterol xấu, duy trì huyết áp ổn định.

-Loãng xương.Loãng xương làm cho xương trở nên giòn và yếu, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương.Trong vài năm đầu tiên sau khi mãn kinh, bạn có thể bị mất mật độ xương với tốc độ nhanh chóng, tăng nguy cơ loãng xương.Phụ nữ sau mãn kinh bị loãng xương là đặc biệt dễ bị gãy xương hông, xương cổ tay và xương sống của họ.

-Tiểu không tự chủ.Như các mô của âm đạo và niệu đạo của bạn bị mất độ đàn hồi, bạn có thể gặp thường xuyên, đột ngột, sự thôi thúc tiểu tiện mạnh mẽ. Bạn có thể bị tiểu són khi no, cười hoặc thậm chí căng thẳng. Bạn dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu hơn và thường xuyên hơn. Có thể giảm tình trạng này bằng một số bài tập dành cho vùng cơ xuong chậu.

-Chức năng tình dục suy giảm. Thời kỳ mãn kinh độ ẩm ở âm đạo bị giảm, tính đàn hồi của âm đạo giảm có thể gây khó chịu và chảy màu nhẹ khi quan hệ, do đó ham muốn và cảm giác tình dục thường bị suy giảm. Có thể sử dụng một số loại kem để khắc phục tình trạng này.

-Béo phì: Nhiều phụ nữ thường tăng cân trong thời kỳ này do sự trao đổi chất chậm lại. Do đó thời kỳ này nên ăn ít hơn và tập luyện thể dục nhiều hơn.

Nguyên nhân

Tây y cho rằng hội chứng mãn kinh ở phụ nữ là do các nguyên nhân sau:

Thoái hóa tự nhiên của kích thích tố sinh dục.

Khi phụ nữ bắt đầu bước sang tuổi 40, cơ thể bắt đầu sản sinh ít estrogen và progesterone (hai hormone có chức năng điều hòa kinh nguyệt và khả năng sinh sản của phụ nữ). Ở độ tuổi 40 của bạn, chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ có thể dài hoặc ngắn hơn, lượng kinh ít hoặc nhiều hơn. Đến độ tuổi 51 thì kinh nguyệt thưa thớt dần và sau đó có thể mất hẳn.

Phụ nữ đã phẫu thuật cắt bỏ tử cung.

Việc phẫu thuật cắt bỏ tử cung nhưng vẫn giữ lại buồng trứng thường sẽ không gây mãn kinh ngay lập tức. Buồng trứng vẫn tiếp tục sản xuất hormone. Do đó phụ nữ vẫn trải qua thời kỳ mãn kinh giống phụ nữ bình thường. Trường hợp đồng thời cắt bỏ cả tử cung và buồng trứng sẽ gây hiện tượng tắt kinh ngay lập tức.

Hóa trị và xạ trị.

Những phương pháp điều trị ung thư có thể gây mãn kinh, gây ra các triệu chứng như nóng ran trong hoặc ngay sau khi quá trình điều trị.Việc ngưng kinh nguyệt (và khả năng sinh sản) không phải là luôn luôn hóa trị sau vĩnh viễn, do các biện pháp ngừa thai vẫn có thể được mong muốn.

Suy buồng trứng sớm.

Khoảng 1 phần trăm phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh trước tuổi 40 (mãn kinh sớm).Mãn kinh có thể do suy buồng trứng chính - khi buồng trứng của bạn không xuất mức bình thường của hormone sinh sản - xuất phát từ yếu tố di truyền hay bệnh tự miễn.Nhưng thường có thể được tìm thấy không có nguyên nhân.Đối với những phụ nữ, liệu pháp hormon thường được khuyến cáo ít nhất là cho đến tuổi mãn kinh tự nhiên để bảo vệ não, tim và xương.

Quan điểm của đông y về nguyên nhân của hội chứng mãn kinh

Dựa theo thiên ‘Thượng Cổ Thiên Chân Luận’ (Tố Vấn 1), y học cổ truyền cho rằng phụ nữ bắt đầu suy từ tuổi 42 (tuổi lục thất, tam dương suy, da mặt khô, tóc bạc...) và đến tuổi 49 (tuổi thất thất, mạch Xung Nhâm suy, kinh kiệt...) và như vậy ở khoảng tuổi này là phụ nữ hết sinh đẻ, chức năng tạng phủ suy dần mà chủ yếu là thận khí suy, người phụ nữ bước vào thời kỳ tiền mãn kinh, thận suy chủ yếu là tinh huyết suy gây nên âm dương mất cân bằêng, ảnh hưởng đến sự hoạt động bình thường của các tạng phủ khác và là nguyên nhân chính của hội chứng tiền mãn kinh.

Thận Âm Hư: Cơ thể vốn bị âm hư, huyết thiếu, trước và sau khi mãn kinh, thiên quý sắp cạn, tinh huyết suy, lại suy nghĩ, mất ngủ, phần âm và doanh bị tổn thương hoặc do sinh hoạt tình dục không điều độ, tinh huyết bị hao tổn hoặc do bệnh mất máu quá nhiều,âm huyết hao tổn, thận âm hư yếu, tạng phủ không được dinh dưỡng gây nên mãn kinh sớm hoặc muộn.

+ Thận Dương Hư: Cơ thể vốn suy yếu, thận dương hư suy, gây nên mãn kinh sớm hoặc muộn. Thận khí suy yếu lại kinh sợ quá hoặc sinh hoạt tình dục không điều độ, làm tổn thương thận khí, mệnh môn hoả suy, tạng phủ không được nuôi dưỡng gây nên mãn kinh sớm hoặc muộn.

Ngoài ra các yếu tố tinh thần, thể chất, yếu tố dinh dưỡng, sinh đẻ, hoàn cảnh sinh hoạt lao động của người phụ nữ đều có ảnh hưởng đến sự phát sinh bệnh.

Điều Trị

Tây y điều trị như thế nào?

Phương pháp điều trị hỗ trợ đối với hội chứng mãn kinh

Khác với các bệnh khác thì mãn kinh không cần điều trị y tế mà thay vào đó là tập trung điều trị giúp giảm các dấu hiệu và triệu chứng cũng như ngăn ngừa một số bệnh mãn tính có thể xảy ra trong quá trình lão hóa. Phương pháp điều trị có thể bao gồm:

·Hormone liệu pháp.Liệu pháp estrogen được cho là phương pháp hiệu quả nhất để giảm các cơn bốc hỏa trong thời kỳ mãn kinh. Ngoài ra estrogen còn giúp ngăn ngừa loãng xương. Một số trường hợp còn được chỉ định bổ sung thêm progestin.

·Estrogen âm đạo.Để làm giảm triệu chứng khô âm đạo, estrogen có thể được đưa trực tiếp vào âm đạo bằng cách sử dụng một số loại kem âm đạo. Liệu pháp này giúp một phần estrogen được hấp thu qua mô âm đạo.

·Liều thấp thuốc chống trầm cảm.Một số thuốc chống trầm cảm có liên quan đến nhóm thuốc được gọi là chất ức chế chọn lọc serotonin (SSRI) có thể làm giảm các cơn bốc hỏa trong thời kỳ mãn kinh

·Gabapentin (Neurontin).Gabapentin được chấp thuận để điều trị động kinh, nhưng nó cũng đã được chứng minh là giúp giảm bốc hỏa..Thuốc này là hữu ích ở những phụ nữ không thể sử dụng liệu pháp estrogen và ở những người cũng có chứng đau nửa đầu.

·Các loại thuốc để ngăn chặn hoặc điều trị bệnh loãng xương.Tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân, các bác sĩ có thể khuyên bạn nên dùng thuốc để ngăn chặn hoặc điều trị bệnh loãng xương.Một số loại thuốc có thể giúp làm giảm nguy cơ loãng xương.

Đông y điều trị như thế nào?

Hội chứng tiền mãn kinh là một bệnh nội thương chủ yếu do chức năng của tạng thận suy giảm, âm dương mất cân bằng dần đến sự rối loạn chức năng các tạng phủ trong cơ thể do đó không thể chỉ dùng thuốc mà phương pháp điều trị phải toàn diện, kết hợp dùng thuốc và những phương pháp không dùng thuốc như xoa bóp dưỡng sinh, khí công, thái cực quyền và người bệnh phải chủ động có ý chí tu luyện tinh thần tư tưởng thanh thản (không buồn phiền, không quá lo lắng, không bực mình tức giận) mới có kết quả tốt.

+ Thận Âm Hư, có thể chia ra:

Âm hư nội nhiệt:

Triệu chứng: Kinh nguyệt đến sớm, lượng ít, hoặc trễ ra nhiều hoặc tắt kinh đột ngột, đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, nóng bừng, ra mồ hôi, miệng khô, táo bón, lưng gối nhức mỏi, lưỡi đỏ, rêu ít, mạch Tế Sác.

Điều trị: Tư âm, thanh nhiệt.

Phương thuốc: Dùng bài Tri Bá Địa Hoàng Hoàn gia giảm

Âm hư can vượng:

Triệu chứng: Kinh nguyệt rối loạn, tính tình bứt rứt nóng nảy, dễ cáu gắt, mắt khô, chóng mặt, đau đầu, ngực sườn đau tức, chân tay run, tê rần hoặc cảm giác kiến bò, rìa lưỡi đỏ, mạch Huyền, Sác.

Điều trị: Tư thận, bình Can, tiềm dương.

Phưong thuốc: Dùng bài Kỷ Cúc Địa Hoàng Hoàn Gia Giảm:

Mất ngủ gia Sao táo nhân, Bá tử nhân, Dạ giao đằng.

Tâm thận bất giao:

Triệu chứng: Rối loạn kinh nguyệt, người nóng, ra mồ hôi, hồi hộp, hay quên, mất ngủ, hay mơ, khó tập trung tư tưởng, hay buồn vô cớ, lưỡi thon đỏ, ít rêu.

Điều trị: Tư âm, giáng hoả, giao thông tâm thận.

Phương thuốc: Dùng bài: Mạch Vị Địa Hoàng Hoàn hợp với An Thần Định Chí Hoàn gia giảm:

Thận dương hư:

Triệu chứng: Kinh nguyệt ra nhiều hoặc đến sớm, người mập, chân tay lạnh mát, sợ lạnh, mệt mỏi, hoặc phù, tiểu trong, lưỡi nhạt, rêu trắng, mạch Trầm Nhược.

Điều trị: ôn bổ thận dương.

Phương thuốc: Dùng bài Thận Khí Hoàn gia giảm:

Mệt mỏi, ăn kém thêm Đảng sâm, Bạch truật đều 10g.

Ngủ ít thêm sao Táo nhân 20g, Bá tử nhân 10g.

Chân phù thêm Xa tiền tử 12g, Trư linh 12g, Bạch mao căn 12g.

Kinh nguyệt kéo dài cho uống thêm Sâm tam thất bột 1 - 2g hoà thuốc hoặc A giao 6g hoà thuốc uống.

Huvết ứ đàm trệ:

Triệu chứng: Phụ nữ sắp hết kinh, người mập, lên cân, tinh thần mệt mỏi, bứt rứt, chân tay nặng nề hoặc tê dại, đầu nặng, ngực đau, hồi hộp, mất ngủ, lưỡi bệu rêu dày, mạch Trầm Hoạt.

Điều trị: Hoạt huyết trừ đàm.

Phương thuốc: Dùng bài Huyết Phủ Trục Ứ Thang hợp Ôn Đởm Thang gia giảm

Phong cách sống giúp giảm các biểu hiện khó chịu của hội chứng mãn kinh.

Lối sống cũng góp một phần quan trọng vào việc giảm nhẹ các triệu chứng của hội chứng mãn kinh. Lời khuyên dưới đây sẽ giúp bạn khắc phục, và giảm nhẹ các triệu chứng của hội chứng mãn kinh

-Đối với triệu chứng bốc hỏa: Bạn có thể dập tắt triệu chứng này bằng một ly nước lạnh. Nếu nguyên nhân gây nên triệu chứng nóng bừng trên mặt là do đồ uống nóng, cà phê, thức ăn cay, rượu, stress, thời tiết nóng, hoặc phòng quá nóng thì bạn có thể thay đổi thói quen ăn uống. Còn nếu thuộc về yếu tố phòng thì bạn có thể làm mát phòng bằng điều hòa, hoặc mở thông cửa sổ.

-Đối với triệu chứng khó chịu ở âm đạo: Sử dụng kem làm tăng độ ẩm cho vùng âm đạo. Tập các bài thể dục ở vùng chậu giúp làm tăng lượng máu lưu thông đến âm đạo.

-Ngoài ra người đang trong giai đoạn mãn kinh cũng nên ngủ đủ giấc, không nên uống cà phê, uống rượu, hút thuốc lá. Nên tập thể dục thường xuyên đặc biệt là các bài tập ở vùng xương chậu. Có chế độ ăn uống cân bằng, bao gồm nhiều loại trái cây, rau và ngũ cốc. Hạn chế chất béo bão hòa, dầu và đường. Có thể bổ sung thêm canxi và vitamin D tuy nhiên cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Theo thaythuoccuaban.com tổng hợp

Tham khảo thêm về hội chứng mãn kinh

Tự xoa bóp điều trị hội chứng tiền mãn kinh

Ở vào độ tuổi từ 45 - 55 với nữ giới và 50 - 60 với nam giới, dù muốn hay không, dù ít hay nhiều, người ta đều phải trải qua một thời kỳ biến đổi với những chứng trạng bất lợi như tinh thần dễ căng thẳng hoặc u uất, hay có cơn "bốc hỏa", đau đầu, hoa mắt, chóng mặt

Khắc phục hội chứng mãn kinh ở phụ nữ theo Đông y

Hội chứng thời kỳ mãn kinh (MK) (Climacteric syndrome) là tập hợp một số triệu chứng và biểu hiện đặc biệt, xuất hiện trong giai đoạn MK ở phụ nữ

********************