Khối rắn ở hạ sườn

Đại cương:

Chứng này là chỉ một bên hay hai bên hạ sườn có khối sưng cứng rắn và đau.

Điều trị:

Uất nhiệt kinh can.

Triệu chứng: Hạ sườn có khối sưng, cứng rắn và đau, sắc mặt tối trệ, chất lưỡi tối, kiêm chứng miệng đắng, trướng bụng, lưỡi đỏ, rêu lưỡi nhớt.

Pháp: Hành khí khai uất, hoạt huyết hóa ứ

Nhuyễn can xúc tỳ ẩm		Sài hồ	6	Thiền thuế	6	Khương hoàng	6
Miết giáp	20	Sinh địa	1	Hoàng cầm	10	Bạch cương tàm	10
Thủy hồng hoa tử	10	Sinh Mẫu lệ	20	Tiêu tam tiên	10

Ứ huyết:

Triệu chứng: Nơi đau có khối sưng cứng rắn, chất lưỡi tía tối

Pháp: Hóa tán kết tiêu chất rắn.

Trần thị can thũng phương		Miết giáp	12	Đại hoàng	6	Khương lang	6
Sài hồ	6	Thử phụ	6	Địa miết trùng	6	Nga truật	9
Đào nhân	6

Kiêm chứng: Đắng miệng tâm phiền, tiểu tiện vàng, mắt vàng, nơi đau có khối sưng to cứng rắn, chất lưỡi tía tối, rêu vàng nhớt, dùng bài

Trương thị can thũng phương		Nhân trần	30	Hòe giác	10	Tam lăng	10
Xích thược	10	Ngũ linh chiNgũ linh chi	10	Hạ khô thảo	30	Côn bố	15
Hải tảo	15	Miết giáp	15	Toàn phúc hoa	10	Bồ hoàng	10
Bồ công anh	30

Huyết hư đường lạc bị ứ

Triệu chứng: Kiêm chứng bụng trướng đầy, hai bên sườn trướng đau, bụng to nổi gân xanh hoặc có thủy phúc nhẹ, sắc mặt đen sạm, môi tái lưỡi tối.

Hoạt ứ tiêu tích thang		Thanh bì	10	Chỉ sác	10	Sài hồ	6
Đương qui	10	Miết giáp	15	Mẫu lệ	20	Kinh tam lăng	10
Nga truật	10	Uất kim	10	Xích thược	12

Nếu kiêm chứng vùng bụng có khối sưng,phụ nữ kinh nguyệt không đều, thống kinh dùng bài

Sử thị gia vị noãn sào nang thũng kinh nghiêm phương		Đào nhân	60	Nhũ hương	60	Tam lăng	60
Sinh bồ hoàng	60	Miết giáp	90	Hồng hoa	60	Một dược	60
Nga truật	60	Ngũ linh chi	60

Có thể phối hợp dùng bài

Tiêu thũng chỉ thống cao		Nhũ hương	30	Long đởm thảo	15	Băng phiến	15
Mật đà tăng	30	Công đinh hương	15	Tế tân	15	Khương hoàng	50
Một dược	30	Duyên đan	15	Hàn thủy thạch	60	Can thiềm bì	30
Đằng hoàng	15	Đại hoàng	15	Sinh nam tinh	20

Tán nhỏ trộn đều các vị thích hợp với Pomade, bọc túi vải, dán vào vùng có khối sưng, cách ngày dán 1 lần

Huyết ứ kiêm khí hư:

Triệu chứng: Can bệnh lâu ngày, hạ sườn có khối rắn đau, mệt mỏi yếu sức, ngượ sườn trướng, bụng tướng to, khối sưng cứng rắn, kém ăn hoặc đoản hơi hồi hộp.

Pháp: Hành khí tiêu ứ,

Can ngạnh hóa hoàn		Sài hồ	45	Uất kim	30	Trần bì	15
Bạch thược	60	Mẫu đơn bì	30	Nhân sâm	30	Phục linh	60
Chỉ thực	60	Thanh bì	15	Đương qui	30	Xuyên khung	30
Đào nhân	30	Bạch truật	60	Cam thảo	30	Sa nhân	15
Xuyên phác	30	Nga truật	30	Mộc hương	30	Ô dược	30
Địa long	30	Xuyên luyện tử	30	Hổ phách	30	Xương truật	30
Tam lăng	30	Tân lang	30	Bán hạ	30	Hắc sửu	30
Nhục quế	15	Huyết kiệt	30

Tán bột làm hoàn, mỗi lần uống 9 viên, ngày 2-3 lần.

Kiêm chứng hồi hộp đoản hơi, sốt nhẹ, hoặc táo bón, chất lưỡi tối mặt sạm dùng bài

Khương thị tảo kỳ can ngạnh hóa phương		Sinh địa	9	Giá trùng	9	Đan sâm	9
Hoàng kỳ	30	Đẳng sâm	9	Đào nhân	9	Sơn giáp	9
Miết giáp	15	Bạch truật	15

Nặng hơn thì dùng bài:

Trương thị hoàng kỳ nga truật thang		Sinh Hoàng kỳ	20	Bạch truật	15	Sài hồ	10
Giá trùng	10	Nga truật	30	Hồng hoa	20	Bạch phàn	2
Sinh Cam thảo	12

Huyết ứ nghẽn đường lạc:

Triệu chứng: trướng bụng, kém ăn, lòng bàn tay chân nóng hoặc hoàng đản, đại tiện khô kết, mạch huyền tế, không có rêu lưỡi

Pháp: tiêu tán kết, thanh lợithấp

Nhuyễn kiên hoàn		Tạo phàn	90	Xương truật	15	Điểm tửu khúc	21
Nhân trần	60	Uất kim	15	Thạnh cao	45	Kê nội kim	15
Kim tiền thảo	30	Miết giáp	100	Hoàng kỳ	60	Sơn giáp châu	18
Chi tử	15	Đại hoàng	9

Làm hoàn uống mỗi lần 9 gam ngày 2 lần

Kiêm chứng Tâm phiền miệng khát, phát nhiệt tiểu tiện vàng, mắt vàng đoản hơi, mỏi lưng ăn kém, ngực sườn bĩ đầy,

Pháp: Thư can giải uất, hoạt huyết hóa ứ, thanh giải khư tà, bồi bổ thận vị:

Thư can hóa trưng thang		Sài hồ	9	Bản lam căn	15	Đan sâm	20
Đẳng sâm	9	Hoàng kỳ	20	Ngũ vị	15	Nhân trần	20
Đương qui	9	Nga truật	9	Bạch truật	9	Nữ trinh tử	20
Phục linh	9

Gia giảm: có chứng hậu thấp nhiệt hoặc hiện tượng đởm uất, có thể dùng tới 60 gam nhân trần, lại gia Xích thược, chi tử.

Thấp nhiệt nung nấu ở trong.

Triệu chứng: Đoản hơi miệng khát, sốt nhẹ, tiểu tiện vàng hoặc mắt vàng, khí âm tổn thương.

Pháp: Tiêu trưng hoạt huyết.

Nhị giáp điều can thang		Sơn giáp	15	Tam thất	6	Nhân trần	30
Thái tử sâm	18	Hoàng kỳ	18	Nữ trinh tử	15	Miết giáp	24
Đan sâm	15	Điền cơhoàng	30	Phục linh	18	Bạch thược	15
Nhu đạo căn	24

Kiêm chứng ăn kém mỏi mệt, sườn trướng, thể trạng gầy có thể dùng bài

Vường thị can hòi xuân phiến		Thanh phàn	120	Hoàng kỳ	360	Hương phụ	240
Hồng táo	360

Kiêm chứng kém ăn mệt mỏi, sườn trướng, mạch tế mà sác

Cho uống bài,

Trần thị gia vị Đương qui bổ huyết thang		Hoàng kỳ		Tiêu tra khúc		Nga truật
Thạch kiến xuyên		Kê nội kim		Mạch nha		Đan sâm

Huyết hư kiêm ứ

Triệu chứng: hạ sườn có khối đau, bàn tay đỏ như chu sa, mặt nhợt kém tươi, hồi hộp

Pháp: dưỡng huyết khơi thông đường lạc

Lý thị diên thọ đan		Miết giáp giao		Thủy điệt		Giá trùng
Hải tảo		Huyết kiệt

Huyết hư khí yếu.

Triệu chứng: mỏi mệt sườn trướng, lòng bàn tay, chân nóng, lưng mỏi yếu sức, trướng bụng, lưỡi tía không rêu, đổ máu mũi và chân răng ra máu,

Pháp: Ích khí bổ huyết, dục âm mền chất rắn

Trương thị can tứ phương		Bạch thược	40	Đương qui	25	Hồng sâm	50
Thanh cao	20	Đan sâm	20	Miết giáp	40	Uất kim	50
Mẫu dơn bì	15	Sinh địa	30

Can âm bất túc:

Triệu chứng: Kiêm chứng mất ngủ, hư phiền, đầu choáng khát nước, đoản hơi mỏi mệt sốt nhẹ, gầy còm kém ăn

Pháp: Dưỡng can âm, mạnh tỳ thổ

Sầm thị phù chính hóa ứ thang		Kim anh tử	15	Nữ trinh tử	15	Đương qui	12
Bạch truật	12	Bạch thược	30	Điều thất mạt	3	Hà thủ ô	15
Tảo nhân	30	Bắc kỳ	20	Miết giáp	15	Xích thược	15.

Kiêm chứng còm gầy yếu sức, bụng trướng đầy, mạch huyền sắc hoặc huyền tế, thuộc ứ nghẽn kiêm khí huyết bất túc, dùng bài

Chu thị phục can hoàn		Tử hà xa	60	Giá trùng	60	Hồng sâm tu	60
Giáp châu	60	Tam thất	60	Uất kim	60	Khương hoàng	60
Kê nội kim	60

Làm hoàn mỗi lần uống 3 gam ngày 3 lần.

Tỳ uất huyết ứ.

Triệu chứng: Hạ sườn có khối sưng rắn, đau sườn cố định, mặt tía sạm, kém ăn đại tiên nhão, mạch sác

Pháp: ấm tỳ thư can, hoạt huyết hóa ứ

Bồ thị gia vị lý trung thang		Đẳng sâm	9	Bào khương	4,5	Kê nội kim	6
Đào nhân	4	Hồng hoa	5	Bạch truật	6	Cam thảo	3
Quế chi	6	Miết giáp	15